Nieuwe inkoop sociaal domein: dichtbij en toegankelijk

In de afgelopen jaren waren er een paar honderd aanbieders actief in Regio Hart van Brabant. Dat maakte de samenwerking tussen aanbieders lastig. En hun aanbod sloot ook niet altijd goed aan op de basisvoorzieningen in de wijken en dorpen, terwijl preventie en oplossingen in het gewone dagelijks leven steeds belangrijker worden. Veel inwoners kregen hulp van meerdere aanbieders. Er waren ook wachtlijsten. Het kostte de toegang/wijkteams veel moeite om de weg te vinden in het aanbod van al die aanbieders, en om alles goed af te stemmen. Mensen moesten daarmee lang wachten op hulp of ondersteuning. En de totale kosten liepen op. Reden genoeg om te kijken of het anders kon.

Om de gewenste resultaten te behalen zijn met de gemeenteraden van de deelnemende gemeenten uitgangspunten geformuleerd voor het inkopen van de dienstverlening op het gebied van zorg en ondersteuning. Met het formuleren van deze uitgangspunten kozen de gemeenten in de regio Hart van Brabant bewust voor een andere manier van (samen)werken en herinrichting van het sociaal domein. In essentie leiden de uitgangspunten tot het dichtbij de inwoners organiseren van zorg en meer als partners intensiever samenwerken met een overzichtelijk werkveld.  Zo kan er beter gestuurd worden om de beste resultaten voor de inwoners in de regio te bereiken. Daarnaast zijn er (kwaliteits)eisen aan de zorgaanbieders gesteld, zodat zorggeld ook echt aan zorg wordt besteed. Zo bouwen we binnen de regio aan een zorgsysteem dat ook in de toekomst nog beschikbaar en betaalbaar is.

De uitgangspunten, inclusief de overwegingen bij het formuleren ervan, zijn:

• Van zorg overnemen naar het snel vinden van oplossingen in het gewone leven (waar mogelijk).

We willen dat de aanbieders meewerken aan het bouwen van een omgeving voor cliënten waar mensen erbij horen, ertoe doen, meedoen en zelfredzaam zijn. Dat betekent dat aanbieders anders gaan werken waarbij maatwerk het vertrekpunt is. Ze gaan meer gebruik maken van algemene en collectieve voorzieningen, maar ook beter investeren in de netwerken van cliënten (normaliseren). Deze verandering geldt voor alle partijen: de gegunde aanbieders, de Toegangen en potentiële onderaannemers.

• Van oog voor de zorgvraag naar oog voor zorgvraag & maatschappelijke rol (werk, opleiding).

We willen dat zorgaanbieders en sociale werkbedrijven, maar ook onderwijs intensief en op een dusdanige manier met elkaar gaan samenwerken dat cliënten werk, opleiding, ondersteuning en de zorg krijgen die ze nodig hebben. Zo kan iedereen meedoen op de plek die op dát moment het beste bij diegene past, of dat nou (vrijwilligers)werk, beschut werk, dagbesteding of scholing is. Met of zonder (gedeeltelijke) uitkering. Daarom hebben we arbeidsmatige dagbesteding ingekocht en zijn partijen nu vorm aan het geven aan het principe van ’simpel switchen’. Potentiële onderaannemers moeten ook hier hun werkwijze op gaan afstemmen.

• Van lange procedures naar snel op weg geholpen.

We willen dat zorgaanbieders elkaar kennen en dat iedereen beter met elkaar samenwerkt. Aanbieders onderling, maar ook met verwijzers en voorliggend veld. Als regio willen we ook beter verbinden met de aanbieders en maximaal gebruik maken van de kennis en expertise van deze professionals. Dat betekent dat er overzicht van het zorgveld moet zijn en dat we moeten investeren in (strategisch) partnerschap. We hebben het aantal contracten nu gereduceerd met zo’n 80% waardoor we nu meer zicht hebben op het zorgveld en beter met elkaar de zorg kunnen inrichten voor onze inwoners.

• Van open-einde financiering naar grip op de financiën met meer gesloten financiering.

We willen dat inwoners die zorg nodig hebben, weten waar ze moeten zijn en snel geholpen worden. Daarom hebben we de hulp – waar mogelijk- gebiedsgericht georganiseerd, zodat op lokaal niveau ook een betere verbinding komt met de voorliggende voorzieningen. Daarnaast hebben we het aanvraagproces van de zorgvraag (indicatiestelling) verkort en versimpeld door taakgericht in te kopen. Dat betekent dat de inwoner niet meer langs allerlei loketten hoeft en diverse gesprekken moet voeren alvorens duidelijk wordt wat men echt nodig heeft. Gebiedsgericht werken is laagdrempelig en nabij de inwoners georganiseerd en heeft een positief effect op het verlagen van de wachttijden. Ook hier moeten de potentiële onderaannemers op aansluiten.

• Van een individualistisch en groot zorglandschap naar een overzichtelijk en kwalitatief veld zorgaanbieders dat elkaar kent.

We willen de stijgende kosten in de zorg beter beheersen, werken aan een toekomstbestendig zorgsysteem en ook een einde maken aan (financiële) productieprikkels. ‘Kwaliteit leveren en doen wat echt nodig is’ moet het uitgangspunt zijn voor het leveren van zorg. En niet het aantal uren en aantal cliënten. Daarom hebben we – daar waar dat kon – taakgericht ingekocht en een lumpsum bedrag met aanbieders afgesproken. Tegelijkertijd hebben we voor alle aanbieders reële tarieven vastgesteld. We hebben met de aanbieders een gedeelde verantwoordelijkheid om te doen wat nodig is en binnen de budgettair kaders te blijven.

• Van achteraf handhaven naar oneigenlijk gebruik voorkomen en het geld besteden aan zorg (zorggeld=zorggeld).

We willen dat de zorg geboden wordt door zorgaanbieders die kwaliteit kunnen leveren en zorggeld echt voor zorg inzetten. Dat betekent dat wij een aantal eisen hebben gesteld waar sommige zorgaanbieders niet aan kunnen voldoen (denk aan winstmaximalisatie, open boekhouding, Wet normering topinkomens, etc.). De aanbieders die wij hebben gecontracteerd (willen) voldoen aan de gestelde eisen. De potentiële onderaannemers moeten ook aan dezelfde eisen voldoen. Onze contractmanagers en toezichthouders gaan hierop handhaven.

Samenvattend: met deze uitgangspunten is in de regio Hart van Brabant bewust gekozen voor een andere manier van (samen)werken en het anders inrichten van de zorg en ondersteuning. De kern is de zorg dichtbij de inwoners te organiseren en de samenwerking met een overzichtelijk aantal aanbieders te intensiveren. Zo is directere sturing op de gewenste zorg mogelijk.

De door de gemeenteraden vastgestelde uitgangspunten zijn uitgewerkt voor verschillende soorten zorg en ondersteuning. Daarbij zijn verschillende segmenten benoemd. Voor Wmo gaat het om beschermd wonen en begeleiding. Voor jeugdhulp om hoogspecialistische zorg, wonen, dagbegeleiding en respijtzorg, veel voorkomende zorg, en crisisopvang. En voor participatie om ontwikkelingsgerichte arbeidsmatige dagbesteding. Voor dit laatste is ook de keuze gemaakt te werken met het principe van ‘simpel switchen’.

Per segment is bepaald hoe de zorg/ondersteuning betaald wordt. Een groot deel wordt taakgericht bekostigd. Dat betekent dat de aanbieder één totaalbedrag krijgt voor alle zorg/ondersteuning aan alle zorgvragers. De rest gaat via PxQ. Dat staat voor ‘Price x Quantity’; dus de aanbieder krijgt een prijs per geleverd product. Dit onderscheid is belangrijk omdat dit een van de aanleidingen voor de oplopende kosten was. Die zaten in de werkwijze PxQ. Dit gaf een ongewenste productieprikkel en leidde in sommige gevallen ook tot ongewenste verdienmodellen voor aanbieders. Met een taakgerichte bekostiging stellen gemeenten en zorgaanbieders van tevoren een budget vast, dat slechts op grond van bepaalde voorvallen kan wijzigen.

Voor jeugdhulp is de volgende bekostiging afgesproken:

• Segment 1, hoogspecialistische zorg: taakgericht
• Segment 2, wonen: PxQ
• Segment 3, dagbegeleiding en respijtzorg: PxQ
• Segment 4, veel voorkomende zorg: PxQ
• Segment 5, crisisopvang: taakgericht

Voor Wmo is de volgende bekostiging afgesproken:

• Wmo begeleiding: taakgericht
• Wmo beschermd wonen: taakgericht

Voor participatie is de volgende bekostiging afgesproken:

• Ontwikkelingsgerichte arbeidsmatige dagbesteding: taakgericht

De Regio Hart van Brabant bestaat uit elf gemeenten: Tilburg, Heusden, Loon op Zand, Waalwijk, Goirle, Hilvarenbeek, Oisterwijk, Dongen, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze en Rijen. De gemeenten hebben niet allemaal aan alle onderdelen van de totale zorginkoop meegedaan. Het totale pakket bestaat uit:

• Aan de inkoop voor jeugdhulp hebben alle elf gemeenten meegedaan.
• Aan de inkoop voor Wmo Beschermd Wonen hebben alle elf gemeenten meegedaan.
• Aan de inkoop voor Wmo-begeleiding hebben negen gemeenten meegedaan: Tilburg, Heusden, Goirle, Hilvarenbeek, Oisterwijk, Dongen, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze en Rijen (dus Waalwijk en Loon op Zand niet).
• Aan de inkoop van participatie hebben zes gemeenten meegedaan: Tilburg, Goirle, Hilvarenbeek, Dongen, Alphen-Chaam, en Gilze en Rijen. Oisterwijk en Baarle-Nassau nemen deel aan een ontwikkel- en werkbedrijf in een andere regio, maar sluiten wel aan op de resultaten van de inkoop. Waalwijk, Heusden en Loon op Zand kopen zelf arbeidsmatige dagbesteding in en zoeken aansluiting op participatie.

De gemeente Waalwijk en Loon op Zand hebben ervoor gekozen om Wmo-begeleiding gezamenlijk uit te voeren, ze hebben wel de mogelijkheid gekregen om later aan te sluiten. Bij participatie is er sprake van verschillende ontwikkelbedrijven in de regio of worden bepaalde taken door gemeenten zelf uitgevoerd. Dit maakt dat dit onderdeel op net wat andere wijze kan worden vormgegeven in de subgebieden.

Om de aanbieders te selecteren heeft een Europese aanbesteding plaatsgevonden. Daarvoor zijn de aanbestedingsdocumenten op Tenderned geplaatst. Alle geïnteresseerde aanbieders konden hierop inschrijven. Na afloop van de inschrijftermijn, zijn per inkoopspoor/segment de beste inschrijvingen geselecteerd. Met deze partijen heeft een serie diepgaande dialoogsessies plaatsgevonden, om het aanbod zo concreet mogelijk aan te laten sluiten bij de uitgangspunten. Zo zijn de aanbieders meegenomen in de gedachten achter de aanbesteding. Na de dialoogsessies zijn de afspraken vastgelegd in contracten.

Door in te schrijven op de aanbesteding en in gesprek te gaan in de dialoogsessies onderschrijven en begrijpen de contractpartners de ambities van de deelnemende gemeenten. Daarnaast zijn zij bereid met de gemeenten de gewenste samenwerking vorm te geven. De gemeenten hebben met volgende aanbieders overeenkomsten afgesloten:

Voor jeugdhulp:

• Segment 1, hoogspecialistische zorg (taakgericht): 1 coalitie Crossroads (Sterk Huis, GGZ-Breburg, Amarant, Viersprong)
• Segment 2, wonen (PxQ): 5 aanbieders, waarbij 3 nieuwe partijen noodzakelijk zijn vanwege tekorten aan pleegzorg en kleinschalige woonvormen
• Segment 3, dagbegeleiding & respijtzorg (PxQ):
  • 10 aanbieders dagbegeleiding
  • 8 aanbieders respijtzorg
• Segment 4, veel voorkomende zorg (PxQ):
  • 35 aanbieders (op regioniveau)
  • 29 aanbieders voor gebied Tilburg
  • 20 aanbieders voor gebied Dongen, Gilze en Rijen, Alphen-Chaam, Baarle Nassau
  • 20 aanbieders voor gebied Goirle, Hilvarenbeek, Dongen
  • 25 aanbieders voor gebied Loon op Zand, Heusden, Waalwijk
• Segment 5, crisiszorg (taakgericht): 1 coalitie Crossroads (Sterk Huis, GGZ-Breburg, Amarant)

Klik hier voor een totaaloverzicht van alle jeugdhulpaanbieders >

 Voor Wmo:

• beschermd wonen (taakgericht): 1 coalitie Beschermd Wonen voor hele Regio Hart van Brabant (RIBW, SMO Traverse, Prisma, Impegno, Amarant, GGz Breburg, Sterk Huis, Het Werkt, ASVZ, Buro Maks)
• begeleiding (taakgericht): 1 coalitie Begeleiding per gebied: Oost, West, Heusden & Tilburg (RIBW, SMO Traverse, Prisma, Impegno, Amarant, Thebe, GGz Breburg, Sterk Huis, Het Werkt, ASVZ, Buro Maks).

Waalwijk en Loon op Zand doen voor Begeleiding niet mee aan regionale aanbesteding.

Contactgegevens coalitie Hart van Brabant:

• info@decoalitiehvb.nl – als het een algemene vraag betreft
• zorgadministratie@decoalitiehvb.nl – voor nieuwe aanmeldingen en informatie over stand van zaken over aanmeldingen 

Voor participatie:

• ontwikkelingsgerichte arbeidsmatige dagbesteding (taakgericht): Diamantgroep. Diamantgroep heeft zelf samenwerkingspartners gezocht. Oisterwijk en Baarle-Nassau nemen deel aan een ontwikkel- en werkbedrijf in een andere regio, maar sluiten wel aan op de resultaten van de inkoop. Waalwijk, Heusden en Loon op Zand kopen zelf arbeidsmatige dagbesteding in en zoeken aansluiting op participatie.