In Nederland maken 30 regio’s een eigen strategie om aan het Nationaal Klimaatakkoord bij te dragen: een RES. In de regio Hart van Brabant hebben we dit omgedoopt tot een Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS).

Het uiteindelijke doel van het Nationaal Klimaatakkoord is om de uitstoot van CO2 met 49 procent in 2030 terug te dringen en met 95 procent in 2050. Hiervoor zijn grote veranderingen nodig in de manier waarop we onze energie opwekken en gebruiken. Er is een overgang nodig van energie uit fossiele brandstoffen zoals gas, steenkolen en olie naar volledig duurzame energie, zoals zon- en windenergie. De zogenoemde energietransitie.

Het doel van het Nationaal Klimaatakkoord komt voort uit de afspraken die we in Nederland hebben gemaakt in het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015. In dit akkoord hebben 192 landen afgesproken de opwarming van de aarde te beperken tot twee graden ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. De REKS is een voorstel van de regio aan het Rijk hoe zij bijdraagt aan een aantal onderdelen van het Nationaal Klimaatakkoord: de opwek van duurzame elektriciteit, de besparing van energie en het duurzaam verwarmen van gebouwen. In Hart van Brabant zal ook klimaatadaptie hier onderdeel van zijn. De regio’s zijn op deze manier zelf aan zet om de energietransitie in hun gebied verder te helpen.

Meer weten? Lees hier meer over het Nationaal Klimaatakkoord. Meer informatie over de 30 regio’s die aan een RES werken vind je hier.

Hoe ziet een regio eruit en wie zijn degenen die daarin aan een strategie werken?

Regio Hart van Brabant bestaat uit negen gemeenten: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk. Daarnaast participeert de gemeente Haaren in de REKS Regio Hart van Brabant. De bestuurders van deze gemeenten sturen samen met de provincie Noord-Brabant en de waterschappen Brabantse Delta, De Dommel en Aa en Maas het proces van de REKS aan. De medewerkers van de gemeenten, provincie en waterschappen werken samen aan de inhoud. Zij onderzoeken bijvoorbeeld hoe we onze gebouwen duurzaam kunnen verwarmen of welke techniek er nodig is om duurzame energie op te wekken. Vanuit de gemeenten zijn dit medewerkers die dagelijks werken aan duurzaamheid, energie of infrastructurele projecten.

Provincie
De provincie stelt regionale projectleiders en provinciale kennis ter beschikking. Ze geeft bijvoorbeeld opdracht voor onderzoeken naar de haalbaarheid van duurzame energieprojecten en zorgt dat er een warmtebronnenregister komt. Ook bewaakt ze de voortgang van het opstellen van een REKS.

Waterschappen
De waterschappen in de regio’s helpen mee vanwege hun kennis en ervaring bij vragen over de (her)inrichting van de ruimte in de regio. Ze kennen veel belanghebbende partijen, zoals landbouw- en natuurorganisaties. Die zijn vanwege hun grondgebied belangrijke partners als het gaat om het verkennen van kansen voor het grootschalig opwekken van duurzame energie. Ook het terrein van de waterschappen is mogelijk daarvoor geschikt.

Enexis denkt mee
Enexis Netbeheer beheert ongeveer 180.000 kilometer elektriciteitskabels en 42.000 kilometer gasleidingen, verspreid over 5 provincies in Nederland. Enexis heeft daarmee de maatschappelijke taak om klanten aan te sluiten op het energienet en te zorgen voor een betrouwbare energievoorziening. Daarom hebben de ambities van het Klimaatakkoord en de REKS belangrijke gevolgen voor de huidige en toekomstige energie infrastructuur van Enexis. Vanuit deze verantwoordelijkheid biedt Enexis met kennis en data een belangrijke bijdrage aan de REKS.

Inwoners, bedrijven en organisaties
De energietransitie gaat iedereen aan. Daarom gaan we graag in gesprek met inwoners, bedrijven en organisaties over de energietransitie. Op welke plaatsen in de regio is het grootschalig en duurzaam opwekken van energie mogelijk? Wat kunnen we doen om huizen en gebouwen te verduurzamen? En waar kunnen we energie besparen? Zo werken we samen aan een sterk onderbouwde REKS voor iedereen!

Samen komen gemeenten, provincie en waterschapen tot de inhoud van de Regionale Energie- en Klimaatstrategie. Zij leggen de REKS voor aan de gemeenteraden, Gedeputeerde Staten van de provincie en de algemene besturen van de waterschappen. Die bepalen vervolgens of zij akkoord gaan met de inhoud van de REKS.

Hoe zijn we georganiseerd?

De stuurgroep
De stuurgroep is verantwoordelijk voor de aansturing van het proces van de Regionale Energie- en Klimaatstrategie. De stuurgroep bestaat uit de drie overheden die uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor het vaststellen van de REKS. Dit zijn vertegenwoordigers van de gemeenten, de provincie Noord-Brabant en de drie waterschappen. Ook hebben Enexis en Rijkswaterstaat een vaste plek in de stuurgroep. Daarnaast zijn onderdeel van de stuurgroep: energiecoöperaties, Natuurmonumenten (namens natuurorganisaties met veel grondbezit in Midden-Brabant) en een vertegenwoordiger namens de woningcoöperaties.
Voorzitter van de stuurgroep REKS is Gerard Bruijniks, voorzitter poho Milieu & Afval, wethouder gemeente Loon op Zand.

De kerngroep
Voor de dagelijkse voortgang van de werkzaamheden is een kerngroep ingericht met daarin de procesregisseur, de projectleider en 1 of enkele regionale medewerkers die actief meewerken aan het tot stand komen van de REKS. Deze kerngroep legt verantwoording af aan de stuurgroep.

De projectgroep
Er wordt onder verantwoordelijkheid van de stuurgroep en de kerngroep een projectgroep gevormd, aangestuurd door de projectleider. Deze projectgroep bestaat in ieder geval uit vertegenwoordigers van de provincie, de negen gemeenten, de waterschappen, de woningcorporaties, Enexis en de regionale coördinator aardgasvrije wijken.

De werkgroepen
Vanuit de projectgroep zijn verschillende werkgroepen die een specifieke activiteit gaan uitvoeren:

• Werkgroep energie en infrastructuur
• Werkgroep ruimtelijke ordening en landschap
• Werkgroep klimaatadaptatie
• Werkgroep communicatie en participatie

Leden van de werkgroepen zijn inhoudelijke medewerkers van de hierboven beschreven betrokken partijen. In elke werkgroep zit ook een lid van de kerngroep, zodat de onderlinge samenhang gewaarborgd wordt.

De werkgroepen van de REKS Regio Hart van Brabant maken gebruik van de samenwerkingsomgeving Energiewerkplaats Brabant. Wil je toegang tot deze omgeving om ook je steentje te kunnen bijdragen aan deze REKS, meld je dan aan via dit formulier>>

De energietransitie doen we samen!
Elke regio in Nederland maakt zijn eigen keuzes in het maken van een RES. Maar de RES is niet iets van een gemeente of regio alleen. Het is naast een technische uitdaging, vooral ook een maatschappelijke, financiële en ruimtelijke onderneming. We merken namelijk allemaal wat overstappen op duurzame energie betekent voor ons wonen, werken en recreëren.

Het zou echter niet eerlijk zijn als we daar alleen de lasten van ervaren. Daarom zullen inwoners en ondernemers meepraten over hoe we samen aan een duurzame regio werken. Ook moeten inwoners en ondernemers mee kunnen profiteren van de opbrengsten van in de regio grootschalige duurzaam opgewekte energie. Daarmee wordt de energietransitie voor iedereen goedkoper. Hoe we dat gaan aanpakken, wordt straks onderdeel van onze REKS.

Van isoleren tot het opwekken van duurzame energie

Een strategie voor de overstap naar schone energie, maar wat komt er nu precies in de REKS te staan?

Eerst isoleren, dan de warmtevraag bepalen
Een afspraak uit het Nationaal Klimaatakkoord is dat gebouwen en woningen in Nederland 3,4 Megaton minder CO2- mogen uitstoten. Daarom moet de regio aangeven hoeveel energie ze gaat besparen en hoe ze op duurzame warmte gaat overstappen. Hoeveel duurzame energie er in een regio nodig is, hangt namelijk af van het zowel het isoleren als van het aardgasvrij maken van woningen en gebouwen.

Het isoleren van gebouwen is te vergelijken met een warme jas. Hoe warmer het gebouw, hoe minder energie een gebouw nodig heeft en hoe minder vraag naar energie er zal zijn. Dit bepaalt dus deels hoeveel duurzame elektriciteit de regio moet opwekken. Om woningen en gebouwen aardgasvrij te maken zullen aanpassingen nodig zijn, zoals de installatie van warmtepompen. Hiervoor is meer elektriciteit nodig. Ook dit bepaalt hoeveel energie een regio uiteindelijk nodig heeft.

Om dat helder te krijgen moeten alle gemeenten vóór eind 2021 een plan maken om gebouwen en woningen aardgasvrij te maken en duurzaam te verwarmen. De regio moet ook een ‘Regionale Structuur Warmte’ opstellen. Daarin staat hoeveel duurzame warmtebronnen er in een regio zijn, maar ook hoeveel warmte een regio nodig heeft en wat er nodig is om het warmtetransport te regelen. Beiden zullen onderdeel van de REKS worden.

Opwek van duurzame energie
In het Nationaal Klimaatakkoord is afgesproken dat er in 2030 in Nederland minstens 35 TeraWatt uur aan duurzame energie op land moet worden opgewekt.

* Wind op land, 3 MW vermogen en 2.200 vollasturen
** Zonnevelden met ruimte tussen de panelen 20MW is 30Ha bij 900 vollasturen
*** Zonnepanelen van 300Wp bij 12 panelen gemiddeld per woning.
**** De Centrale Hemweg is een elektriciteitscentrale in Amsterdam

De grootschalige opwek van duurzame energie voorziet in de vraag naar energie die overblijft na besparing van energie en de duurzame opwek van warmte. De regio bekijkt nu als onderdeel van de REKS wat er in haar leefgebied technisch, ruimtelijk en sociaal haalbaar is om duurzame energie op te wekken.

Zonnepanelen op daken
Noord-Brabant heeft maar liefst 54.000 hectare oppervlakte aan daken. Als iedere bewoner van stad of dorp op zijn eigen dak zonnepanelen zet, voldoen we dus al voor een groot deel in die vraag om duurzame energie. Dat vermindert ook de druk op de capaciteit van Brabantse elektriciteitscentrales. Uw hulp als producent en gebruiker van zonne-energie is dus hard nodig om straks ieder huis van voldoende warmte te voorzien.

Windenergie en andere energiebronnen
Maar de zon schijnt niet altijd. Daarom zijn er ter aanvulling ook windmolens nodig. Ook dat staat in de Regionale Energie- en Klimaatstrategie die de regio maakt. Samen met u kijken we graag naar geschikte plaatsen voor windmolens of windmolenparken. Daarnaast onderzoeken we andere energiebronnen, zoals warmte uit biogas, biomassa, waterstof en aardwarmte. Deze mix van energiebronnen en het gebruik ervan gaat zeker een aantal keer tussen 2030 en 2050 verschuiven. 2050 is het jaar waarin we minstens 95 procent minder CO2-uitstoot mogen uitstoten.

Uiterlijk zes maanden na ondertekening van het Nationaal Klimaatakkoord moeten de regio’s een conceptversie van hun RES indienen bij het Rijk (juni 2020). Het Rijk beoordeelt vervolgens of de optelsom van de dertig regio’s voldoende bijdraagt aan het Nationaal Klimaatakkoord. Daarna hebben regio’s nog eens zes maanden de tijd om tot een definitieve RES te komen en deze in te dienen bij het Rijk.