We hebben in onze regio te maken met twee ‘veranderingen’: allereerst moeten we van de Nederlandse overheid over op volledig duurzame energie. Dat betekent dat we voor het verwarmen van onze woningen over moeten stappen op een alternatief voor aardgas, en dat we onze elektriciteit duurzaam gaan opwekken.
Tegelijkertijd zorgt klimaatverandering nu al voor extremer weer. Denk aan langere en hetere zomer en heviger neerslag. Daar moeten we onze omgeving op aanpassen. Dat gebeurde eerder al met bijvoorbeeld het project ‘ruimte voor de rivier’, maar ook nu wordt nog over oplossingen nagedacht. Zo denken we na over het voorkomen van hittestress in steden, het langer vasthouden van regenwater en het aanleggen van een aparte riolering voor regenwater (‘blauwe aders’).
Beide veranderingen hebben grote invloed op onze werk- en leefomgeving. Door de energietransitie en klimaatadaptatie tegelijk te doen, creëren we koppelkansen. Zo richten we in één keer een toekomstbestendig landschap in voor de komende decennia en laten we de natuur winnen.
Algemene vragen over de REKS
Wat is de Regionale Energie- en Klimaatstrategie of REKS?
Beide veranderingen hebben grote invloed op onze woon-, werk- en leefomgeving. Door de energietransitie en klimaatadaptatie tegelijk te doen, creëren we koppelkansen. Zo richten we in één keer een toekomstbestendig landschap in voor de komende decennia. Hoe we dat in onze regio Hart van Brabant willen doen, staat in de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS).
Waarom maken we een REKS?
Waar kan ik de REKS vinden?
Zodra het definitieve bod af is (in maart 2021), plaatsen we die ook op de website.
Hoe verhoudt de REKS zich tot de andere RES’en?
In 2020 hebben alle regio’s hun concept-RES (en wij onze concept-REKS) ingediend bij het rijk. Daarna heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de plannen doorgerekend om te kijken of alle plannen het landelijke doel dekken of dat er een ‘restopgave’ is. Dan horen de regio’s ook of zij nog een extra inspanning moeten doen.
Waar vind ik meer informatie over de REKS?
Over de REKS in Regio Hart van Brabant worden regelmatig updates gedeeld. Je kunt je op deze pagina aanmelden voor de nieuwsbrief. Eerdere updates kun je teruglezen op deze pagina.
Wil je meer informatie over de REKS? Neem dan contact op met Paul van Dijk, procesregisseur REKS namens Regio Hart van Brabant. E-mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
De REKS in Hart van Brabant
In onze regio Hart van Brabant werken we aan een Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS). Daarmee brengen we in kaart hoe en waar we energie kunnen besparen en duurzaam kunnen opwekken. Ook staat erin welke mogelijkheden er zijn voor het duurzaam verwarmen van onze huizen en hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat.
Waarom werken we als regio samen?
Waarom werken we als regio samen?
We hebben verder te maken met industrie, vliegvelden, landbouwgronden, (snel)wegen, recreatiegebieden en natuur. Bovendien liggen er al netwerken waar we gebruik van maken. Soms is dat zichtbaar boven de grond (de hoogspanningsleiding en transformatorhuisjes), maar vaak is het niet zichtbaar, zoals bij het warmtenet.
Bovendien zijn de gemeenten afhankelijk van elkaar. Als de zuidelijke gemeenten regen- en grondwater bijvoorbeeld beter vast weten te houden, hebben de landbouwgronden in het noorden daar tijdens droge periodes voordeel van.
Al die zaken maken dat geen twee plekken in de regio hetzelfde zijn, en dat niet elke gemeente dezelfde mogelijkheden (en wensen) heeft voor verduurzaming. Duurzaamheid en klimaat houden echter niet op bij de gemeentegrens. Door samen te werken en elkaar te helpen, kan elke gemeente een steentje bijdragen aan de energie- en klimaatopgave. Bovendien kunnen we zo de beste keuzes maken voor mens, dier en milieu.
Wie werken er mee aan de REKS?
Wie werken er mee aan de REKS?
De RE(K)S is dus een regionale strategie, maar wordt landelijk gecoördineerd. Het rijk heeft namelijk als doel gesteld dat alle RE(K)S’en samen tot 2030 35 terawattuur aan duurzame energie opwekken. Daarom legt het rijk in de zomer van 2020 alle RE(K)S’en naast elkaar en kijkt of de regionale ideeën genoeg zijn voor de landelijke opgave. Als er nog een restopgave is, dan krijgen de regio’s de opdracht om hun strategie alsnog aan te passen.
Is het verplicht voor gemeenten om mee te doen?
Is het verplicht voor gemeenten om mee te doen?
Levert elke gemeente dezelfde bijdrage?
Levert elke gemeente dezelfde bijdrage?
Dat betekent dat gemeenten die bijvoorbeeld geen windmolens kunnen plaatsen vanwege aanvliegroutes van vliegvelden, juist inzetten op zonne-energie. In gebieden waar nu nog geen goede infrastructuur ligt voor windmolens of zonneparken, werken we eerst aan nieuw bosgebied. Zodra het netwerk na 2030 wel voldoet, dan kan daar alsnog gestart worden met het plaatsen van windmolens of zonneparken. Kortom, elke gemeente levert een belangrijke bijdrage aan de opgave, die is afgestemd op de kansen en wensen die daar spelen.
Op welke gemeenten heeft de REKS de meeste impact?
Op welke gemeenten heeft de REKS de meeste impact?
Wat betekent de REKS voor lokale initiatieven?
Wat betekent de REKS voor lokale initiatieven?
Wie betaalt de REKS?
Wie betaalt de REKS?
We kijken ook naar een eigen ‘uitvoeringsorganisatie’ waarin we samen projecten kunnen opzetten. Zo kunnen we garanderen dat inwoners ook vertegenwoordigd zijn in projecten én dat de opbrengsten in de regio terechtkomen.
De inhoud van de REKS
In maart 2020 is op regioniveau het concept-bod voor de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS) vastgesteld. Op deze pagina vind je het volledige concept-bod en de bijbehorende bijlagen. Inmiddels wordt gewerkt aan het definitieve bod, de REKS 1.0. Die wordt in maart 2021 gepresenteerd.
Wat staat er (niet) in de REKS?
De REKS is echter een strategie ‘op de grote lijnen’. Wat niet in de REKS staat, is waar, wanneer en hoe de strategie precies wordt uitgevoerd. Je leest er dus niet terug waar precies een windmolen terecht komt, hoe groot een zonnepark precies wordt of hoe we de huizen in een wijk zonder aardgas gaan verwarmen. De daadwerkelijke uitvoering van de strategie is uiteindelijk aan de afzonderlijke gemeenten.
Wat is het ontwikkelscenario met kansen voor wind- en zonne-energie?
In het concept-bod dat de regio in juni 2020 naar het rijk stuurt, staan ideeën over de mogelijkheden die onze regio heeft voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Om tot een concreet voorstel te komen, is een ontwikkelscenario gemaakt. Dit scenario is op een aantal uitgangspunten gebaseerd:
- Het versterken van de landschappelijke kwaliteit van de regio;
- Een toekomstbestendig efficiënt netwerk van hoogspanningsleidingen en verdeelstations;
- Duidelijk gedefinieerde integrale gebiedsontwikkelingen in hubs, waar meerdere opgaven van de regio, als klimaatopgave, landbouwtransitie, mobiliteitsopgave en recreatieopgaven gekoppeld zijn aan de energieopgave; en
- Het niet-plaatsen van grootschalige energie-opwek in het natuurnetwerk Brabant.
In het ontwikkelscenario staat aangegeven welke gebieden wel én niet geschikt zijn voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Zo is duidelijk geworden dat we in delen van de regio geen windmolens kunnen plaatsen vanwege de vliegbasis Gilze-Rijen en Eindhoven Airport. Er zijn situaties die we niet willen, zoals zonnevelden of windparken in het natuurnetwerk Brabant of grote zonneparken op vruchtbare landbouwgrond.
Gebieden waar wel mogelijkheden zijn, noemen we de zoekgebieden. Dat zijn ‘vlekken’ waar we verder onderzoek gaan doen naar de mogelijkheden voor de energietransitie. Het plan overigens meer is dan een energietransitie: het kan ook als hefboom kan werken om andere problematiek op te lossen. Denk daarbij aan het aanleggen van nieuwe bossen, de verbreding van de snelwegen of het versterken van de landbouw. Het idee is bovendien altijd geweest dat de mens en natuur in de regio winnen.
Hoe is de REKS tot stand gekomen?
Daarvoor hebben ook een aantal terreinbezoeken, inspiratiedagen, werkateliers en radenavonden plaatsgevonden. Daar kwamen drie denkrichtingen uit voort:
- De functie van het landschap is leidend voor het soort opwek en de locatie daarvan.
- De huidige energie-infrastructuur is leidend voor het soort opwek en de locatie daarvan.
- De lokale gebiedsopgaven zijn leidend voor het soort opwek en de locatie daarvan.
Wat betekenen de zoekgebieden (niet)?
Het staat dus zeker nog niet vast dat in de zoekgebieden wind- of zonneparken terechtkomen, laat staan waar precies. Het verder uitwerken van het ontwikkelscenario en invullen van de zoekgebieden zijn een volgende stap in het proces.
Wat zijn de hubs in de REKS?
De locaties waar we clusters van wind- of zonne-energie willen plaatsen, worden energiehubs (of kort gezegd hubs). Dat zijn locaties waar mogelijkheden voor klimaat, recreatie, warmte, mobiliteit, energieopslag en energiedistributie samen komen. Door de verschillende opgaven die we naast de energieopgave hebben te combineren, kunnen we plekken creëren waar mens, natuur én milieu voordeel van hebben.
Hoe vast zijn de plannen in de concept-REKS al? Wat wordt er eventueel nog veranderd?
De REKS is echter een strategie, met daarin een visie op hoe wij in Regio Hart van Brabant grootschalig duurzame energie kunnen opwekken, onze woningen en gebouwen zonder aardgas kunnen verwarmen en onze omgeving kunnen aanpassen aan klimaatverandering. De verdere uitwerking en uitvoering van de plannen is geen onderdeel van de REKS.
Wat betekent de kaart voor zon op dak?
Meedenken, -doen en -profiteren (participatie)
Samen werken we aan een toekomstbestendig Hart van Brabant, waarin we onze energie duurzaam opwekken en waarin we overlast door klimaatverandering beperken. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle inwoners en gebruikers. Bovendien hebben de veranderingen invloed op onze woon-, werk- en leefomgeving. Iedereen moet daarom mee kunnen denken en doen. Daarom heeft ook participatie een belangrijke plaats in de REKS.
Wat is de rol van inwoners binnen REKS?
Daarbij worden inwoners ook zelf betrokken bij de REKS. Zo hebben we een online enquête gehouden, is er een zogenaamde ‘research community’ (een soort burgerpanel) en organiseren we lokale en regionale informatieavonden. Ook hebben we verschillende jongerenprojecten georganiseerd.
Zodra de REKS is vastgesteld en gemeenten aan de slag gaan met de uitvoering van de plannen, gaan gemeenten hun inwoners verder betrekken. Dat kan allereerst door inwoners te informeren (bijvoorbeeld via de website en sociale media), maar ook door inwoners actief te betrekken of laten participeren.
Wat betekent de REKS voor inwoners?
Wanneer en hoe worden inwoners betrokken bij de REKS?
Zodra de randvoorwaarden en ideeën voldoende zijn uitgewerkt, kunnen ook inwoners een bijdrage gaan leveren aan de verdere ontwikkeling van het scenario en de uitvoering daarvan. Dit is belangrijk voor het draagvlak, vooral ook omdat inwoners ook de gevolgen van de transitie gaan ondervinden in hun werk- en leefomgeving.
Bovendien willen we minimaal 50% lokaal eigendom bij projecten voor de opwek van duurzame energie (‘wind- en zonneparken’). Dat betekent dat inwoners straks daadwerkelijk kunnen meepraten, meedoen en meeprofiteren van de energietransitie.
Zijn er ook nog inspraakmomenten?
Het REKS-proces (besluitvorming en planning)
Hoe ziet de RE(K)S-besluitvorming er uit?
Afgesproken is dat de colleges van de gemeenten, het dagelijks bestuur van de provincies en het dagelijks bestuur van de waterschappen stemmen over het concept-bod dat in juni 2020 bij het rijk is ingediend. De gemeenteraden, gedeputeerde staten en het algemeen bestuur van de waterschappen worden wel geïnformeerd, maar hoeven nog niet te stemmen over de REKS.
Over het definitieve bod-REKS, dat in 2021 klaar is, moet door alle volksvertegenwoordigers gestemd worden. Omdat het belangrijk is om voldoende draagvlak te creëren, worden de raadsleden van de gemeenten, gedeputeerden van de provincie en algemene bestuursleden van de waterschappen ook nu al betrokken bij het proces. Dat gebeurt tijdens de regionale radenavonden, maar de bestuurders doen dit ook lokaal.
Wat is de rol van de gemeenteraad binnen de REKS?
Wat is er al gebeurd en gaat er gebeuren?
Eind januari 2021 weten de regio’s of hun RE(K)S voldoet of dat er nog extra plannen in moeten worden opgenomen. Aan de hand daarvan maken de regio’s een definitief bod REKS, dat in maart 2021 wordt vastgesteld. Dan start ook de verwerking van de strategie in het omgevingsbeleid. Vanaf 2025 gaan de plannen van de RE(K)S’en echt worden uitgevoerd.
Coronacrisis
Door de coronacrisis staat in veel RE(K)S-regio's de planning onder druk. Daarom heeft het Nationaal Programma RES een aantal indieningsdata verschoven, waaronder de datum voor het aanleveren van de bestuurlijk vastgestelde concept-RES (van 1 juni naar 1 oktober).
De Regio Hart van Brabant kiest ervoor de originele indieningsdata te. Dat betekent dat voor de zomervakantie van 2020 het concept-bod REKS is ingediend bij het Rijk. Ook daarna blijft de regio de originele planning volgen, met als doel het definitieve REKS-bod op 1 maart 2021 gereed te hebben.
Hoe ziet het REKS-proces voor 2021 uit?
Vervolgens start het lokale besluitvormingsproces. Hoe dat proces er precies uitziet, wisselt per gemeente, maar het komt er in grote lijnen op neer dat er eerst een besluit komt van het college van burgemeester en wethouders, waarna de gemeenteraden kunnen stemmen over de REKS. Ook de algemene besturen van de waterschappen moeten met de REKS instemmen.
Dit lokale besluitvormingsproces loopt tot eind juni. Op 1 juli 2021 wordt het bod dan ingediend bij het Nationaal Programma RES, dat de RE(K)S’en van alle regio’s in Nederland verzameld. Daarna start de verwerking van de REKS in het omgevingsbeleid.
Hoe ziet het REKS-proces er op lange termijn uit?
Meer weten?
Over de REKS worden regelmatig updates gedeeld. Je kunt je op deze pagina aanmelden voor de nieuwsbrief. Eerdere updates kun je teruglezen op deze pagina.
Wil je meer informatie over de REKS? Neem dan contact op met Paul van Dijk, procesregisseur REKS namens Regio Hart van Brabant. E-mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..