Sylvia Torremans is sinds 1 september 2022 procesregisseur voor de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS), een proces dat volgens haar op stoom begint te komen: “De energie- en klimaattransitie zijn als een trein, waarbij de overheid het spoor legt de wissels goed zet. Het zijn onze bedrijven en inwoners die de trein in beweging moeten krijgen, en ik nodig iedereen uit om daarbij aan boord te stappen.”
Van plannen naar uitvoering
In de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS) staat hoe we in Hart van Brabant de overstap willen maken op duurzame energie en onze omgeving aanpassen aan het veranderende klimaat. In juli 2021 is de REKS 1.0 vastgesteld Inmiddels wordt er toegewerkt naar de uitvoering van de plannen uit de REKS. In juli 2023 presenteren alle energieregio’s in Nederland een Voortgangsrapportage, waarin ze een stand van zaken geven: lopen we op schema om de doelstellingen in 2030 te kunnen halen? Kloppen de berekeningen en ambities nog of moeten we meer duurzame energie gaan opwekken?
Sylvia: “De Voortgangsrapportage is een belangrijke mijlpaal, maar ondertussen gaan we gewoon door. Zo zoeken we bijvoorbeeld uit welke warmtebronnen er in onze regio beschikbaar zijn als alternatief voor aardgas. En in Waalwijk wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van de energiehubs. Vorig jaar hebben ze onderzocht wat de mogelijke milieueffecten zijn van het grootschalig opwekken van wind- en zonne-energie in de gemeente. Nu gaat het echt concreet worden. Ik heb grote waardering voor de stappen die ze in Waalwijk zetten, daarmee lopen ze echt voorop in de regio.”
Publiek Ontwikkelbedrijf
Een andere belangrijke stap is de oprichting van het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS BV. Sylvia: “Het oprichten van bedrijven is een serieuze zaak en geen dagelijkse business voor de overheid. De oprichting duurt daardoor langer dan we hadden bedacht, maar het moet half maart z’n beslag krijgen. Intussen treffen we de voorbereidingen voor de werving van de Raad van Commissarissen en de directeur en de oprichting van een Klimaatfonds. We zitten dus zeker niet stil.”
Wat is het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS BV?
In onze regio werken we aan de oprichting van een publiek ontwikkelbedrijf om grootschalig duurzame elektriciteit door zon en wind op te gaan wekken in ‘energiehubs’. Met het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS pakt en houdt de overheid regie op de ontwikkeling van de energiehubs. Zo kan 50% lokaal eigendom worden gegarandeerd en kunnen inwoners en bedrijven in de regio maximaal profiteren van de energie-opwek. Bovendien kan het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS bijdragen aan een klimaatbestendige regio. Het bedrijf stort na oprichting 4 miljoen euro in het Klimaatfonds, waarmee in de regio klimaatprojecten worden opgepakt.
Ingewikkelde opgave
Toch zijn er ook hobbels, al vindt Sylvia dat niet gek bij zo’n grote opgave. “We zijn ambitieus, we willen veel duurzame energie op gaan wekken. Daarbij loop je soms tegen grenzen aan en merk je dat er veel belangen zijn in de regio die soms schuren. Zo is de capaciteit van kabels en trafostations op plaatsen ontoereikend of beperkt de defensieradar de mogelijkheden voor windmolens in de regio.”
Desondanks gaat het proces gewoon door. Sylvia: “Ik zie het als een grote trein die op gang moest komen. Soms duren zaken langer dan we hadden bedacht aan de voorkant, maar de energie- en klimaattransitie zijn ook grote, ingewikkelde en nieuwe dossiers. Het gaat over serieuze zaken. De REKS is misschien meer een dieseltrein, maar we zijn inmiddels op snelheid en langzaamaan boeken we voortgang.”
Breed maatschappelijk vraagstuk
De energie- en klimaattransitie zijn onderdeel van een breder maatschappelijk vraagstuk, benadrukt Sylvia. Als voorbeeld noemt ze het overbelaste elektriciteitsnet, dat ze vergelijkt met een snelweg: op een gegeven moment is het vol. Je kunt dan niet overal tienbaans snelwegen aanleggen voor de piekmomenten. We moeten volgens haar daarom toewerken naar een systeemverandering: een andere, meer flexibele manier van leven, waarbij vraag en aanbod bij elkaar komen.
Dat is ingewikkeld, beaamt Sylvia: “Het gaat niet over een windmolen ergens. Het gaat over de inrichting van ons energiesysteem en onze manier van leven, maar ook de afhankelijkheid van andere landen. We waren gewend dat we altijd warmte en elektriciteit hebben, maar dat is ineens niet meer zo vanzelfsprekend. Het gasverbruik was vorig jaar het laagst in 50 jaar, dus het kan, gedrag veranderen. We zouden het onszelf alleen zoveel makkelijker maken als we een verandering kunnen doormaken zonder dat we het eerst in onze portemonnee voelen. Maar blijkbaar moeten mensen eerst de noodzaak voelen voordat ze in actie komen.”
Vertrouwen in de toekomst
Al met al is Sylvia positief over de toekomst, ondanks dat er in de maatschappij ook kritische geluiden ontstaan. Sylvia: “Je merkt dat energie en klimaat steeds meer gaan leven. Als overheid moeten we zorgen dat we transparant zijn, zo open mogelijk discussiëren, onze inwoners meenemen en naar ze luisteren. Kijk naar het proces in Waalwijk nu, daar zijn veel reacties gekomen op de plannen en dat is goed. Het houdt je scherp en laat je nog eens nadenken: zijn onze plannen wel de beste, of kan het ook anders? En zonder schuring geen glans.”
Rijdt de REKS-trein dus gewoon door? Sylvia: “Ja! De REKS is een mooi, dynamisch programma, met een inspirerend, energiek en gezellig team. Het houdt me bezig, ik word er vaak wakker mee maar lig er niet wakker van. Het is misschien een diesel- of stoptrein en soms rijden we op een stootblok of vallen we stil omdat we geen aansluiting kunnen maken, maar de trein gaat wel vooruit. Alle partijen doen op hun eigen unieke manier hun best en proberen het goed te doen voor de energietransitie en het klimaat. Dat geeft vertrouwen.”
Meer weten over de energietransitie in Hart van Brabant? Kijk dan op de website van de Regionale Energie- en Klimaatstrategie: www.regio-hartvanbrabant.nl/REKS, of neem contact op met Sylvia Torremans, procesregisseur REKS: sylvia.torremans@goirle.nl.
